Sosialisering og utvikling

- Kva er sosialisering?
- Korleis påverkar dette skulen?

Ingen elevar er like, står det i Imsen ( elevens verden 2006: 51). Nokon elevar er store av vekst, medan andre er små for alderen. Nokon har lys hud, andre har mørkare. Jenter og gutar båe kler seg og oppføre seg forskjellig. Noko lærar raskt og er flinke på skulen, medan andre treng litt lengre tid til oppgåvene. Me finn store skilnader mellom individ til og med i same alder. Dette når det gjeld oppførsel, motivasjon, fysisk utragering og sosial tilpassing, med meir.
Grunnen til at ein finn slike store skilnader meinar eg er fordi alle kjem frå ulike familiar og miljø der ein har vorte oppdradd ulikt. I følgje Imsen (elevns verden 2006:52) er oppdraging eit omgrep ein nyttar om det arbeidet ein gjere når ein forme born til samfunnsmenneske. Oppdraginga er målretta, bevisst, og forming av åtferdsmønster og personlegdom. Oppdraginga heng sterkt knytte til arv og miljø.

Det skjer mykje eit menneskes liv. Ein utviklar seg frå å vera eit spedborn, til å verta ungdom, vaksen og gammal. Utviklinga skjer i samspel mellom eit nedarva ”program” som er nedlagt i oss alle, grad av omsorg og stimulering i miljøet og ikkje minst arvelige anlegg som er spesielle for det enkelte individ. I Imsen (elevens verden 2006) beskrives denne utviklinga i ein teori kalla utviklingspsykologi. Denne handlar nettopp om korleis born, unge og vaksne endrar seg sosialt, mentalt og åtferdsmessig gjennom livet.

Kva er så sosialisering?

Eg tolkar sosialisering som ei oppdraging. Borna formas på mange måtar, og frå mange kantar. ”Forminga” kan vera bevisst og ubevisst, positiv og negativ.
Eg vil seie at dei fyrste leveåra er det familien og nære vener som er med på å forme barnet. Dette på ein oppdragande, målretta og bevisst måte. Korleis barnet vert oppdratt er avhengig av haldingar og verdiar som ligg til grunne i familien. Etter kvart som barnet veks opp vert ein kjend med fleire miljø, ein får fleire miljø å forholda seg til, og det er mykje rundt ein som er med å påverke korleis ein vert som person. Dette då sosialisering har båe ei påverknads side og ei mottakar side.

Vanlege bevisste sosialiseringfaktorar kan vera skule og barnehage, medan reklame og propaganda er ein ubevisst faktor. Eg tykkjer her at ein kan trekkje ein samanheng til motivasjon, sjølvoppfatning og meistring, der me vart kjend med omgrepet signifikante andre. Signifikante andre er personar som er viktige for deg. Personar ein vil at skal vera stolt over deg, ein vil at skal like deg, osv, for eksempel foreldre, besteforeldre, sysken, gode venner, ein du likar. Desse signifikante andre meinar eg at vil spela ei stor rolle i sosialisering.
Det kan vera andre sosialiseringsfaktorar, som trusamfunn, media, idolar, militæret, mote, arbeidsliv, politikk, reklame og mykje anna. Slik eg ser det kan det vera mange ulike miljø innan eit større miljø/ ei bygd. Ein har til dømes eit miljø for dei som interesserer seg i fotball, i hest, i dans, i musikk, i datamaskin osv. Alle desse faktorane er med på å påverke og forme ein som person på ein slik måte at ein skal passe inn i samfunnet. Det finnes reglar for korleis ein skal oppføre seg, kva som er lov og kva som ikkje er akseptert.

Dessverre er det mange sosialiseringfaktorar som også har ei uheldig påverknadskraft. Eit viktig døme på det er media, og bruk av digitale verktøy. Media har ofte ein tendens til å gjera saker større enn dei er. Media kan vera med på å skremme barn. Tilgangen til å sjå krig, drap, og alt elenda i verda er veldig stor, ein får det gjennom media kvardag. For borna vert dette tilslutt normalt. Ein kan tenkje seg til at mange av grunnane til skuledrap kan komme av ein slik påverknadsfaktor? Ein anna viktig faktor er verkelegheits seriar. Ikkje alle born forstår at det som regel er manus bak ein slik serie, at det ikkje er vanleg å oppføre seg på ein slik måte ein gjer i desse seriane. Reklame eg også ei stor påverknadskraft for born, motepresser er nok kome grunna det. Internett sider og spel, ein møter menneske som har same interesse som dei, t.d dei som har ete forstyrring. At dei møter andre med same interesse, kan vera med på å forsterke situasjonen, då dei gir kvarandre tips til korleis ein kan gjere . Det er enormt mange dømer på dei uheldige påverknadskraftene media har på menneske.

Dette er heilt klart også er ei utfordring for skulen, då elevane tilbring mykje av tida si på skulen. Borna får ei feil framstilling av korleis verkelegheita er, og korleis ein skal oppføre seg. Det er heilt klart at born lett kan verta påverka av stygt språk gjennom fjernsynet, slikt språk er ikkje tolerert i skulen. Dei tek med eg haldningar som ikkje vert tolerert i skulen. Mykje av tida som lærar går til å ordne opp i konfliktar. For at skulen skal fungera som eit godt fellesskap kan ikkje dårlege haldningar verta tolererte.

Eg trur at det er viktig for skulen å fokusera på dette. Gi elevane ei meining om kva ein bør stole på og kva ein ikkje bør stole på. Ein bør forklare at det er ikkje alt som er i media som er truverdig, at ein må stilla seg kritisk. Samt meinar eg at eit godt utgangspunkt for å få det til å fungera er å ha god kontakt med heimane.

Mitt tidsubestemte blogginnlegg:-)

Tankar frå praksis.

Eg har i grunn tenkt lenge på kva eg hadde lyst å skrive om i dette blogginnlegget. No når eg er ferdig i praksis sitt eg igjen med mange erfaringar og refleksjonar, kring kriteria og det å vera i eit klasserom, kommunisera med elevane og undervisa. Difor har eg lyst å skrive litt om nettopp dette. I desse tre vekene har det vore lange og travle dagar, det har vore veldig kjekt, og eg føler i grunn at eg har nådd måla mine, og lært mykje. For desse tre vekene har merksemdskriteriet, kompetansekriteriet, og informasjonskriteriet stått i fokus. Først må eg seie at det var veldig greitt å ha slike kriterium i fokus. Dette gjorde at eg var meir bevisst på handlingane mine.

Det kriteriet som eg har hengt meg mest opp i, og som eg tykkjar er veldig viktig er merksemdkriteriet. merksemdkriteriet handlar i grunn og botn om det å sjå eleven. Dette kriteriet vert gjerne kalla eit ”baseline – kriterium”, som tyder at det er eit grunnleggjande viktig kriterium som ligg til grunne for alt anna me gjere innan formativ vurdering. Slik eg ser det så heng alt me gjere saman med at me ser elevane. For å gi elevane våre best mogleg læringsutbyte så me må sjå dei. Denne oppgåva er omfattande, men særs viktig. Med at ved å sjå elevane har me sjanse til å gi dei best mogleg læringsutbyte meinar eg at: etter betre me kjenner elevane, gjennom observering, kommunisering, korleis lærar dei? Jo betre kan me gi dei tilpassa opplæring. Me som lærarar har i oppgåve å vera med på å utvikle elevane. Me spelar ei stor rolle i livet deira, då me er til stede mykje av tida. Ved å sjå elevane gir me dei bekrefting. Det er noko me alle treng. Me treng bekrefting på at me blir sett, på at me har prestert bra, osv. I denne oppgåva har me som lærarar ei fantastisk moglegheit til å vera med å byggje opp elevanes sjølvoppfatning, samt gi dei ei kjensle av at dei kan meistre. Frå den veka der dette kriteriet stod i fokus fekk eg ein del opplevingar. Eg opplevde kor fort ein elev kan få merksemda di, og andre elevar vert gøymt, eg opplevde ein elev som plutseleg var forsvunne frå gym økta, og ein som sat aleine då gruppa frå prosjektet hans var sjuke. Slike opplevingar som det gav meg ei aha oppleving over kor ekstremt viktig det er. Samt har eg vorte veldig godt kjent med elevane, då eg har gått bevisst inn for å kommunisera og verta kjent med deira interesser. Dette kriteriet har eg eigentleg stilt for meg sjølve alle dei tre vekene. Eg har vore veldig opptatt av å snakke med alle, nytte namna deira, gi eit nikk, eit klapp på skuldra, og andre ting som gir dei ei bekrefting på at eg har sett dei. Nokre dagar nytta eg ein metode som eg er særs nøgd med. Når elevane skulle gå heim for dagen bad eg dei pakke sekken, og stille seg på plassane sine då dei var klare. Eg følgde nøye med då dei stilte seg opp. Eg gjekk rundt til dei som stod finast, og kom raskast til ro. Tok ein og ein elev i handa og sa takk for i dag. På denne måten såg eg alle elevane, samt lønna eg dei som var flinkast til å komme til ro.

Dei to andre vekene har handla om vurdering av kompetanse samt ”feedback” og ”feed forward”.

Kompetansekriteriet handlar om å vurdera elevanes kompetanse, slik at ein kan møte dei der dei er. Då kan ein gi best mogleg tilpassa opplæring. Kompetansekriteriet handlar om å stille dei gode spørsmåla. Spørsmål som fremmer læring. Om å kommunisera med elevane på ein slik måte som fremmer forståing og problemløysing. Me skal motivera dei og få dei til å ville meistre. Dei gode spørsmåla gir elevane ei moglegheit til å oppdage, og lære gjennom dette. ved å vurdera elevanes kompetanse, gir det oss ei moglegheit til ¨møte dei der dei er. Derfrå kan me tilpasse opplæringa etter deira behov.

informasjonskriteriet handlar om at me som lærarar skal gi tilbakemeldingar som gir hjelp og retning for fagleg framgang og gir informasjon om kva ei god presentasjon er. Me skilje mellom begrepa ”feed back” og ”feed forward”. Slik eg ser det er ”feed back” ei tilbakemelding på/vurdering av korleis ein har presentert noko, medan ”feed forward” er ei melding som skal hjelpa deg framover mot ei god presentasjon. Her må me vera konkrete. Utsegn som flott, godt jobba, bra osv er ikkje godt nok. Ein må ta tak i det som trengs å forbetrast, og hjelpe elevane med å forstå dette. Me må skriva/forklare det på ein slik måte at elevane forstår kva som må gjerast. Dersom ein for eksempel skriv: hugs punktum. Så kan det godt hende at eleven forstår at ein treng fleire punktum, men veit kanskje ikkje korleis ein set punktum. Det er her det er viktig for oss å vera veldig konkret på kva me meinar, og korleis dei kan forbetre seg. Ein kan ikkje berre skrive kva elevane ikkje kan. Dette er heilt klart noko som er svært viktig for å fremje læring. Samt er det like viktig å ta tak i det som er positivt. Eg likar å starte med det då eg gir ei tilbakemelding, slik at elevane skal få ei positiv instilling. Samt tykkjar eg at det er svært viktig at ein gir den ”negative” kritikken på ein positiv måte, døme: Eg ville gjerne høyrt at du snakkar litt høgare ved framsyninga, då du er veldig flink, og det er interessant det du seier. Eg trur at på denne måten unngår ein at elevane går i forsvar. Samt trur eg at å gi tilbakemeldingar på denne måten gir elevane ei større kjensle av å meistre, enn om dersom ein seier: snakk høgare. Desse vekene har me nytta vurderingsmetoden ”two stars and a wish”. Eg likar med denne metoden at eg får kome med eit ønske, som er med på å forbetre elevanes presentasjon. Sjølv kjente eg også at då det gjaldt ”two stars” så vart det mykje like kommentarar. Eg trur nok at dette med vurdering er noko eg vert betre til med erfaring.

Eg kan oppsummera med at eg har hatt det veldig kjekt i praksis. Eg har lært mykje. No tek eg påske ferie.

God påske :-)

Leik og læring

Leik!

Leiken er mangfaldig og har mange ulike uttrykksformer. Ei definisjon på leik er noko som får menneske til å gjennomføra ei aktivitet av eiga lyst utan at det treng å liggje noko mål til bakgrunn for handlinga.
For oss lærarar er leik ein glimrande metode å nytte ved læring i skulen, kanskje noko som vert nytta for lite. Eit viktig bodskap då det gjeld å oppnå den optimale kontakt med eleven er å møte eleven på det nivået ein er. Leik er i aller høgste grad ein del av det å vera liten, så kvifor ikkje møte borna gjennom leiken? Samt å møte eleven er leik med på å skape ei variasjon i skulekvardagen. Leik kan vera eit positivt innspel i ei ”keisam” økt. Ein kan læra kolossalt mykje gjennom leik.

Kva er det som kjenneteiknar leik?

1. Det er typisk for leik er at den er indremotivert. Då forstår eg det slik at leiken er ei lønning i seg sjølve. Leik skapar til dømes spenning og lyst, dette er ekstremt viktig då det gjeld læring. Dette fordi det er motiverande når noko er spennande, ein vert nyfiken, og ein får lyst til å læra. Eg trur kanskje at dette kan vera ein kjempe god metode i skulen då elevane somme tider forbinder å læra som noko kjedelig, men å leika er noko dei likar. Kanskje dei ikkje vert bevisst på utbyte dei har fått av leiken før leiken er over. Samt er eg sikker på at gjennom leik så vil ein få ”knaggar” til å hengje kunnskapane på. Eg tykkjar vertfall sjølve at spesielle og kjekke situasjonar hugsar eg betre enn keisame.

2. Eit anna typisk kjenneteikn for leik er at ein sett verkelegheita til side. Ein latar som ein er i ei anna verd, der kunn fantasien setter grenser. Dette er ei situasjon eg er sikker på at dei fleste kan kjenne seg att i. Dei fleste av oss har nok leika superheltar som reddar verda, skaper fred, vorte millionærar, og har kunna klart alt ein ynskjer. Verkelegheita gjeld ikkje. Ein trur at ein er i stand til å meistre alt. Ein tilpassar leiken til eigne føresetnadar, der det er vanskeleg å mislykkast. Ei viktig sak i skulen handlar nettopp om dette. Me som lærarar i oppgåve å vera med på å skape identitet hos elevane våre. Me skal støtte dei og hjelpe dei, slik at dei skal få ei god sjølvoppfatning. Slik eg ser det så er det slik at etter betre sjølvoppfatning ein har, etter større tru har ein på at ein skal klare å meistre. Gjennom leik kan me vera med på å byggja opp sjølvbilete til eleven. Me ynskjer at elevane skal verta trygge på seg sjølve, slik at dei i alle skule situasjonar, og andre, skal kjenne at dei kan klare det.

3. Noko som er flott med leiken er at borna har ei viss kontroll på kva som skjer. Borna tek sjølve initiativet, sett grense, tek val, og bearbeide handlingar. Dette er med på å utvikle borna som eit sjølvstendig menneske, med eigne meiningar og ytringar.

4. Det siste kjenneteikne for leik som eg vil ta med gjelder samspelet i leiken. Borna lærar å kommunisera på mange ulike plan. Dette kjenneteikne heng også saman med Vygotskys teori om det sosiale vesenet. Borna utviklar seg saman med andre gjennom leiken.

Det er mange ulike måtar å sjå på leik.

Freud meinte at leik var utløp for ubevisste motiv og konfliktar, dette gjennom det psykodynamiske synet, på leik som ”reinsing”. Det eg trur er meint med dette er at mange born har opplevd dramatiske hendingar i livet sitt. Dette kan vera skilsmisse, død, osv. slikke opplevingar kan ofte gjenspeilast i måten borna leikar på. Dei kan for eksempel oppføra seg valdleg, eller vera veldig redde, ha angst for handlinga. Slik er ser det meinar Freud at ein skal leike seg gjennom ei spesiell handling, og berabeide det som bornet har angst for. Slik eg ser det, så må føresetnadane for dette vera eit godt og trygt miljø, og at ein stolar på kvarandre.

Leik vert også sett på som humanistisk vekst, i samband med Maslows behovshieraki. Ein av dei grunnleggjande behova for oss menneske etter mat og drikke, er å vera saman med andre. Me menneske treng å ha nokon rundt oss, me treng medkjensle, støtte og kjærleik. Kan ein oppnå dette gjennom leik? Kan leik vara med på å dekke ødette behovet? Eg meinar at det kan det. Eg meinar at born og leik bær takast på alvor. Dette er eit gunnleggjande fysologisk behov som eg er trur av leik delvis kan dekkja, vertfall til ei viss grad.

Piaget ser på leik hovudsakeleg som assimilasjon. Å imitera er ein stor del av leiken. Difor ser eg at dette kan knytast til teorien om assimilasjon. Born kan ta kva som helst gjenstandar, leike med den, og førestille seg at det er noko anna. Fyrst tenkte eg at; er ikkje det berre fantasien då? Men korleis kunne ein førestilt seg til dømes ein telefon, dersom ein ikkje hadde kunnskap om korleis ein telefon ser ut. Altså ein må ha kunnskap for å leike på denne måten. Då kan det jo tenkast seg at jo eldre ein vert, dess meir avansert vert leikinga. Samt tenkjer eg at ein teiknar jo fantasifigurar, kvar får ein desse ideane frå? Puttar ein saman inntrykk frå mange ulike figurar?

Det var nokre måtar å sjå på leik på. Eg kan seie med samd i desse tankane. Ein ting er sikkert, det er vertfall at leik skal vera kjekt, samt skal det takast på alvor. Det finnes mange måtar å leike på, gjennom rollebaserte leikar, regelstyrte, konstruksjon, fysisk betone, og samle leikar.
Noko som er litt artig er at eg i sist veke snakka med ein veninna som går på Bryne vidaregåande skule. Ho fortalte meg at lærarane der hadde vore på eit kurs, på grunn av ei spørjeundersøking frå skulen. Undersøkinga hadde fått eit negativ utslag på variasjon og spanande/ kjekke undervisingstimar. Dette kurset handla om leik i skulen. Veninna mi kunne ikkje forstå kvifor dei skulle leike i skulen, ho og andre tenkte at dette var useriøst og slik ein gjorde på borneskulen. Eg må innrømme at eg forstod kva ho meinte. No denne veka har eg innsett kvifor lærarane vart sendt på dette kurset. Det var kanskje litt seint å begynne for alvor med leik der no? Eg trur litt på at dersom ein leikar fra byrjinga av, og held det ved like så er det ikkje ”flaut”. Eg har vertfall lært det at å leike er viktig. Leik har ei vanvittig stor læringsverdi. Leik trenar både vaksen å små til å ta initiativ og kontakt med andre. Det trenar ein til å verta sjølvstendig, og til å samarbeide. Det trenar ein til å ta perspektiv og omsyn, ein må lære å vente på tur for eksempel. Ein vert trenet i motorikk, språkutvikling, kommunikasjon, normer, reglar, kreativitet, utforsking og mykje meir. Me har ikkje leika mykje i mi skuletid, men eg hugsar ein gang på ungdomsskulen me leika ”english tee party”. Dette var i engelsk økta. Me hadde med oss kjeks og te. Me sat i lag å drakk te og måtte prate på engelsk. Me laga oss ulike roller, og koste oss. Dette er heilt klart noko som skaper motivasjon, språkutvikling, kommunikasjon og sosialisering, samt var det svært morosam.

Leik er ei fantastisk oppleving. Ein lever seg inn i ei slags perfekt verd. Et trur at det er dette Csikszentmihalyi meinar med ei mental flow. Ein leikar for leikens skuld. Noko som alle bør oppleve.

1 1997 då ein villa ha seks åringar inn i skulen prioriterte ein i lk97 leik som metode, utfolding, og tilnærming til fag. Dette heng heilt klart saman med tilpassa opplæring, der ein møter elevane der dei er. I lk06 vart leiken i skulen nedtona, noko som eg tykkjar er ganske synd. Eg meinar at ein bør satse på leiken i skulen. Leik er med på å utvikle elevane sine evner og talentar individuelt og saman med andre. Leik gir lærelyst, uthaldt, og gjer ein nyfiken. Leik stimulere til utvikling av eigne læringsstrategiar, og evne til kritisk tenking. Leik er med på å utvikle eleven som person på mange felt, samt sikre eit læringsmiljø som fremmer helse, trivsel og læring. Til dette synes eg at ein kan knytte speilingsteorien. Gjennom leik med andre er det med på å danna bilete av ein sjølve og av kven andre er.

Dei vaksne må også involvera seg, dette på ulike plan. For å få eit godt leikemiljø meinar eg at det er viktig at læraren sjølv visar engasjement, iver og lyst.

Det er ekstremt mange gode grunnar til kvifor ein skal leike i skulen.

Undervisningsplanlegging

Den didaktiske relajsonsmodellen og læreforutsetningar.

Ein av våre jobbar som lærarar er å gi timane innhald og samanheng. Ein stor del av arbeidet går til planlegging. Lærarar planlegge på fleire nivå, for eit heilt skuleår, for periodar, veker, dag og arbeidsøkter. Planlegging gir oss blant anna struktur og tryggleik, det er ei oversikt over kva mål elevane skal oppnå, samt ei oversikt over korleis ein ligg ann i forhold til tid til rådigheit. Skissa er med på inkludere både foreldre og elevar, og det heng saman med arbeidsmåtar. Sjølvsagt må planane kunne justerast når ting skjer. Samt må ein vera fleksibel, då læraen skal ha kontrollen, ikkje planen.

Pedagogiske forskarar har i følgje Lyngsnes og Rismark (didaktisk arbeid 2007) vore opptatt av lærenes planlegging. Dei har haldt intervju, bedt dei tenkje høgt, skrive logg, osv for å finne ut korleis planane har fungert i praksis. læraranes planlegging virke inn på det elevane lære, fordi planlegginga dreier seg om tida som er til råde og lærestoffet som skal læres.
Lærarar må ta mange val. I planlegginga møter ein ofte spørsmåla kva? Korleis? Kvifor? Ein må heile tida vera bevisst på kva måla er, kva arbeidsmåtar ein vil nytte og kvifor ein gjere som ein gjere. Som hjelp til planlegginga har ein den didaktiske relajsonsmodellen, som kan fungera som reiskap i det didaktiske arbeidet. I følgje Lyngsnes og Rismark (didaktisk arbeid 2007) kan ein seie at den didaktiske modellen er ein teorikonstruksjon for planlegging og analyse av didaktiske virksomheiter. Modellen er anvendeleg slik at den kan nyttast av nybegynnarar og av erfarne. Slik eg ser det er modellen alfa omega for lærarar. Den hjelper i å minne oss på kva ein skal ta omsyn til under planlegginga. Samt kan den nyttast som refleksjon, då ein kan gå attende etter til dømes ei økt å sjå om ein har oppnådd det ein ynskte for økta.

Den didaktiske modellen me følgje inneheld desse kategoriane:

Når eg planleggjar tenkjer eg først og fremst på måla og innhaldet for timen. Deretter tenkjer eg på korleis eg ynskjer å ha det, og om det kan gjennomførast. Medan når eg tenkjer på det så tykkjer eg kanskje at didaktiske føresetnadar er den viktigaste kategorien i modellen. Didaktiske føresetnadar inneheld elevføresetnadar, læreføresetnadar, fysiske, biologiske, sosiale og kulturelle føresetnadar. Då tenkjer er slik at dersom dette ikkje er teke omsyn til og lagt til rette for då er det mykje vanskelegare å oppnå dei måla som er stilte. Lyngsnes og Rismark (didaktisk arbeid 2007) skriv at det er ein samanheng mellom alle kategoriane. Eg er einig i dette, men samt tenkjer eg at alle kategoriane heng saman, men at dei er forankra i didaktiske føresetnadar, då eg ser på det som grunnleggjande faktorar for at noko skal kunne gjennomførast. Slik eg har opplevd det i praksis så er det mange lærarar som ikkje nyttar modellen. Eg meinar at for oss som nybegynnarar er det bra å he ein slik modell slik at me har noko å sjå til. Samtidig lærar me å ta omsyn til dei ulike kategoriane. Eg trur at etter meir erfaring ein har som lærar så vert planlegginga lettare, ein treng ikkje alle desse skjemaa fordi ein på ein måte alltid nytte det ubevisst. Altså meinar eg at desse føresetnadene skal komme automatisk då ein planleggjar, fordi dei er så viktige.

Ei av dei viktigaste faktorane tykkjar eg at er læreføresetnader. Elevane kjem til skulen med ulike forventningar, kunnskapar, erfaringar, evner og bakgrunn. Dette forholdet kallast læreføresetnadar. For å kunne planleggja på ein kreativ og fleksibel måte må ein kjenna elevane sine. Ein må vita kva dei er interesserte i, og kva evner dei har frå før. Å verta kjent med elevanes læreføresetnadar går i tråd med Piagets og Vygotskys tenking. I Piagets teori er det nødvendig å kjenna elevanes skjema for å planleggja i samsvar med tilpassa opplæring. Alle elevar har ulike kunnskapar, og derav ulike skjema, og difor må ein kjenne desse for å kunne planleggje vidare. I Vygotskys teori handlar det om å ha kjennskap til elevanes aktuelle utviklingsnivå, for å kunne finne ut noko om deira nærmaste utviklingssona, slik at ein skal kunne forme stillasa i elevanes læringsarbeid. Læreføresetnadar er sjølvsagt knytte til mål. Då eg var i praksis opplevde eg kor ekstremt mykje det var å ta omsyn til då eg skulle planleggje. Eg måtte ta omsyn til om timen var rett før mat friminuttet, då elevane var svoltne, elle om det var siste time på dagen, då elevane var trøtte og ville heim. 50% av foreldra til elevane ver skilte. Då elevane gløymte bøker pga dei hadde flytta frå mora til faren i helga, så kan ein ikkje seie noko anna enn at det er greitt. Det var fleire som måtte klare seg aleine om morgonen, og hadde difor ikkje spist frukost. Det var to i klassen som var utviklingshemma. Ikkje alle tåler like mykje ”kritikk”. Det var nokon som ikkje kunne jobbe saman, osv. det er ekstremt mykje å ta omsyn til. Eg tykkjar heile tida at eg skriv at det viktigaste er å kjenne elevane sine, og her viser det seg igjen. For å få best mogleg utbyte av undervisinga så må ein kjenne elevane sine. Me som lærarar må møte elevane der dei er, det er avgjerande for å få det samspelet ein ynskjer.

Læreføresetnadar er ikkje gitt ein gong for alle. Det er dynamisk, heile tida i endring og utvikling. Eleven utviklar seg heile vegen, både intellektuelt, fysisk, psykisk, kjenslemessig og sosialt. Dette tyder at me som lærarar heile tida må ha auga opne for å på best måtte danna tilpassa opplæring for kvar enkelte elev.

Hva er motivasjon?
- Indre og ytre motivasjon

I følgje Imsen (2006) handlar motivasjon om korleis kjensler, tankar og fornuft tvinnar seg saman og gir farge og glød til dei handlingane vi utføre. Motivasjon defineras gjerne som det som forutsaker aktivitet hos individet, det som held aktiviteten ved like, og det som gir den mål og meining. Slik eg ser det er motivasjon noko som startar opp, noko som gir ei rørsle, og ei retning. Det er noko som driv ein, og som ofte er knytte til interesse. Det handlar på mange måtar om å verta gira, engasjert, og positivt innstilt til å gjennomføre noko. Motivasjon for meg skape forventningar og interesse. Ein kan seie at å få i gang motivasjonen er alfa omega, både på skulen og i privat livet.

Motivasjon er ein situasjonsbestemt tilstand som påverkas av verdiar, erfaringar, sjølvoppfatning, og forventningar. Mange kjensler spelar inn. Både glede, smerte, lyst, angst, meisring, status, ambisjonar og mange fleire. Alt dette hang saman i kultur og arv. Kjensler, kognisjon/tenking og motivasjon påverkar kvarandre gjensidig. Dette er illustrert i modellen ”sinnets triologi”.

Det er mange ulike måtar å sjå på motivasjon. Eg dreg fram nokre pedagogiske grunnsyn, og deira syn på motivasjon. Det behavioristiske perspektivet baserar seg på teorien om straff og belønnig. Dette er noko eg trur alle lærarar nytte nesten kvar dag i det ubevisste. Til dømes dersom de jobbar bra denne timen skal de få spele kort dei fem siste minutta, eller dersom de ikkje er rolege får de ikkje spele kort i dag. Det kognitive perspektivet legger vekt på korleis tankane våre bidrar til å forme motivasjon. Dei meinar i følgje Imsen (2006) at menneske er nyfikne og undersøkjande. Basert på trongen til å finne meining, motiverar det til læring. Ein er ute eter ubalanse i systemet som skal føre til akkomodasjon.

Det humanistiske perspektivet ser på menneske som sjølvstendige og fridomssøkjande, de søker etter meining og er klar til å ta ansvar. Medan behovsteoriane forklare mennesklege handlingar ut frå grunnleggjande behov, som er blant de tidlegaste og mest utbrette oppfatningane om motivasjon. Her står Maslows behovhierarki sterkt. Eg meinar at alle desse teoriane står i samspel i mi tolking av kva motivasjon er.

Når vi snakkar om motivasjon snakkar vi om indre og ytre motivasjon. Slik eg ser det så er ytre motivasjon noko ein gjennomfører fordi at ein vert påverka av andre. Om ein tenkjer seg om så er det ikkje sikkert at ein gjennomførar det fordi at ein sjølv vil det. Det kan vera grunna forventningar frå andre eler for å oppnå belønning. Medan indre motivasjon ser eg på som noko ein gjennomføre av eigen lyst. Noko ein gjere fordi ein sjølve er interessert, at ein sjølv vil oppnå noko med aktiviteten. Ein kan kanskje seie at det er eit slags indre driv som driver deg til aktiviteten fordi ein sjølv vil det. Det er mange argument for og imot indre motivasjon. Nokon kan seie at ytre motivasjon er ei slags falsk motivasjon, då ein gjennomførar noko for andres skuld. Nokon meinar at belønning er ei ulempe då det kan verke slik at ein gjennomføre aktiviteten for å oppnå belønning i form av gjenstandar, då mange meinar at karakterane i seg sjølve er belønninga. Sjølv tenkjer eg på dei som slit på skulen. Det er ein kamp kvar dag då leksa skal gjerast. Eg syns i grunn at å gi desse elevane belønning for å oppnå noko, så kan det vera ei stor motivasjon for de som manglar den fullstendig. De gjere nok i hovudsak arbeidet for å tene pengar og ser ikkje viktigheita av å gjere det bra, men er det ikkje viktigast at ein består?
Mange kan seie; ja men kor lenge skal ein belønne, skal det verta ein vane? Eg trur at dette handlar om modning. Dersom ein etter nokon år kuttar rett av med belønninga. så kan det hende at det er heilt greitt for personen, då ein har modnast og ser at det er viktig å bry seg om utdanninga si. Ein ser kanskje på det tidspunktet at eg kan faktisk klare å oppnå like gode resultat utan belønning. Det handlar ofte om at barn treng å sjå framgangen i form av gjenstandar. Andre meinar også at indre motivasjon er ei større motivasjon, då ein utan påverknad frå andre ser at ei sjølv kan klare å meistre noko. det handlar om å finne seg sjølve og sine handlingar utan å verta påverka av andres handlingar.

Men kan ei velje kunn ein motivajsonstype. Korleis kan ein ikkje påverkast av andre? Menneske er eit sosialt vesen. Korleis kan ein danne seg eit sjølvbilete utan å verta påverka av andre? Korleis kan ein frå nyfødt av klar å danne eit bilete av seg sjølve utan at ein høyrer på noko frå andre?

Slik eg ser det påverkar ytre motivasjon til betre indre motivasjon. Dersom ein får god respons, mykje ros og støtte frå verda rundt ein, da vil det skape ei kjensle av at ein verkeleg kan klara noko på eigehand. På denne måten vil ein vekke meistringsmotivasjonen inni seg.
I skulen har elevane krav på tilpassa opplæring, samt tykkjar eg at dei også bør få tilpassa motivasjon. Eg ser på det som ei svært utfordrande oppgåve å motivera elevane, særleg å halde motivasjonen deira oppe. Som lærar meinar eg at det er viktig at ein står fram som eit godt førebilete, støtte, motivarar og inspirarar. Grunnlaget for tilpasse motivasjon samt TPO meinar eg at er å kjenne elevane sine. Ein må vita grunnar til at dei eventuelt trekkjer seg vekk. Ein må konfrontera elevane, sikre at dei veit at du ikkje er ”ute etter å ta dei”, men sikre eit trygt og godt læringsmiljø, der det er lov å feile. Dersom ein ikkje prøver, vinn ein ikkje. Ein må sørgje for å ha reglar, men ein må vera snill samtidig som ein er streng, ein slags omsorgsfull disiplin. Elevane må veta at dei kan stola på oss, veta at me er der for dei, og at me ynskjer det beste for dei. Eg trur at når det gjeld å motivera elevar så må ein veta kva som interesserar dei. I meiningsfylt matematikk av Botten (2003) står det eit døme om ein elev som slit med matematikk, læraren finn ut at eleven er interessert i musikk og dyr. Læraren tek då med seg eleven til dyrebutikken, let ho rekne med prisar, prosent osv, frå butikken, samt lage statistikk rundt kva musikk venene hannar likar. Eg meinar at bobla her er å kjenne elevane, det andre kjem utanfor.

Konstruksjon og design
Framtidas skule

I tre veker nå har me hatt eit stort prosjekt der konstruksjon og design stod på tapetet. Me fekk i oppgåve å konstruere og designe framtidas skule. Framtidas skule skulle vera ein base for mellomtrinnet der me skulle ta utgangspunkt i at det var 30 elevar i kvar klasse.
Me såg på dette som ei lærerik og spennande oppgåve, og sette i gang arbeidet med stor iver.
Første del av prosessen starta i formingssalen, der me vart introdusert for dataprogramma sweet home 3D og google sketchUp. Desse programma var grunnlaget for skissa me skulle teikne. Sweet home 3D er eit enkelt program som ein kan nytte til å lage grunnflata og møblere. Google sketchUp er eit litt meir avansert program som er for utvendig og innvendig konstruksjon og design.
Etter gjennomgangen av programma og oppgåva sette me oss saman for litt idemyldring. Me vart fort einige at me ville fokusere på at denne skulen skulle ha mykje lys, store gode rom, og godt inneklima. Me ville mikse det tradisjonelle og det moderne, me ville fokusere på fleksibilitet og samhald. For design ville me ha ein femkantet hestesko, med eit stort amfi i midten. Etter kvart som me diskuterte fann me ut at framtidas skule, vart i grunn vår drømmekule, der budsjettet var ubegrensa. Det vart slik då framtida er eit så vidt begrep, det kan vera neste år, om ti år, eller om hundre år, kven veit kanskje vil framtidas skule sveve i lufta.
Det vart fort tydleg at me alle ville ha trekk frå dei skulane me har vore på, inn i vår skule. Me skiltes ved dette, og tok helg. Me vart einige om at alle skulle tenkje på skulen, samt lese ein artikkel om miljøretta helsevern i skule, på helsetilsynets heimeside. På måndagen møtte me igjen. Etter å ha lese artikkelen fann me ut at å byggje ein skule er ikkje så enkel så me hadde trudd. Det er veldig mange reglar som spelar inn i bygging av skule, alt frå areal, vindauge, material val, nødutgangar , lys og lyd, til toalett og bøttekott.
Vårt ønske for vår skule var at lokalet skulle utformast for å skape et miljø som fremmer helse, trivsel, gode sosiale og miljømessige forhold, samt førebygger sjukdom og skade. Me ville unngå ulykker og støy. Me ville skape best mulig læringsarena for elevane.
Då dette vart på plass, byrja me med skissene. Me delte gruppa og byrja med kvart vårt program, me veksla på arbeidet slik at alle fekk vera innom programma. Mi hovudoppgåve var sweet home 3D, der eg stod aleine for all innredninga. Me fann snart ut at i praksis var det enklare å konstruere ein vanleg hestesko i staden for vår femkantete.
Me hadde alle mange ønskjer om kva rom me ville ha. Me vart einige om at me ville dele skulen inn i tre fløyer, a,b,og c. Me ville at kvar klasse skulle ha to klasserom kvar med skyvedør i mellom, på denne måten kunne klassen delast etter behov. På skissa har me tatt utgangspunkt i at dei sitt to og to, med dette kan regulerast. Me ville alle bevare den tradisjonelle undervisnings, men samtidig ha fokus på samarbeid i det sosiokulturelle læringssynet, i tillegg valte me også ein samligskrok for undervisning. Kvar klasse skulle også ha ein garderobe i fløya sin, samt herre og dame toalett. Me ville også ha eit datamaskinrom, lager, grupperom, handikap toalett, kantine, aktivitetsrom, bibliotek, bøttekott, musikkrom og skulekjøkken.
Då skissene var på plass, møtte me i formingssalen for å byrje bygginga av modellen.
Dette var eit stort arbeid, og me fann snart ut at me hadde laga basen vår alt for stor, derfor valte me å flytte musikkrommet og skulekjøkkenet over på felles arealet. Det første me måtte bestemme oss for var kva måletokk me ville nytte, for å få ein litt større modell nytta me ein målestokk der 1,5 cm tilsvarte 1meter i røynda. Me byrja å måle og teikne opp grunnflata, rom og veggar. Me skjærte ut, noko som var eit tungt og nøyaktig arbeid. På grunn av mykje sjukdom fann me ut at me ikkje vill få tid til å skjære ut vindauge og dører som me i utgangspunktet hadde tenkt, me valte ein raskare metode som var å male dei på.
Me limte veggene på, og lot det tørke til dagen etterpå, dette var min jobb. Då me kom igjen dagen etterpå byrja me med å male modellen, og lage tak. Då det var mykje sjukdom i gruppa, vert det travle og lange dagar.
Men modellen vart ferdig og klar til presentasjon fredag 16.1. Etter å sett dei andre sine løysningar og fått stilt ein del spørsmål, fann me ting me godt kunne hatt endra. Som for eksempel rom størrelsane, og dør rett inn i garderoben. Hadde me fått ein sjanse til så hadde me endra å på dette.
Etter ein liten pause frå modellen var det rett på fagtekst, manual, og undervisningsopplegg. Me delte på arbeidet og skriveprosessen gjekk bra. Mitt hovudområdet var her fagteksten, delar av manualen, og undervisningsopplegget.
Me gjorde oss klar til framsyning, ved å lage ein power point, der me også ville vise dataprogramma me har nytta.

Arbeidsprosessen vår kan i stor grad beskrivast gjennom entreprenørskap. Me byrja med ein ide, utvikla den, samarbeide, lagde eit produkt, og utførte dette i praksis.
Det har vore ein lang og lærerik prosess, men mykje arbeid på kort tid.
Eg tykkjar at motivasjonsfaktoren kunne vore betre før oppgåva, me kunne til dømes fått inspirasjon ved å kikke på andre skular. Eg tykkjar også at nokre delar av oppgåva har vore litt uklar. Men alt i alt tykkjar eg at oppgåva i utgangspunktet var god og at det har vore ein lærerik prosess. Me har verkeleg fått oppleve samarbeid i stor grad, me har lært om matematikk , konstruksjon og design, der nøyaktigheit er svært viktig for å få eit bra resultat. Me har hatt vår første store framsyning, og me har erfart at det er ikkje alt som er like lett å gjennomføre i praksis.
Me har samarbeid slik det vil verte for oss i framtida, me ha til tider vore veldig ueinige, men kome til ei løysning til slutt. Eg er veldig fornøgd med framsyninga ,eg synes at det var kjekt at me var den einaste gruppa som hadde alt å teke med begge dataprogramma. Eg kan godt skjønne at dei andre gruppene vart litt misunnelege på framtidas skule, då dette er ei veldig aktuell oppgåve i vår utdanning, då me har lært mykje om krav som vert stilt for skular. For eksempel at kvar elev skal ha eit areal på 2-2,5 kvadratmeter, i tillegg til lærar. Pultar skal også setjast 80cm frå varmeomnar, ventilasjonsanlegg osv. Dette er noko eg veit at ikkje vert gjennomført alle stader i praksis.

For vårt undervisningsopplegg hadde vi planlagt at elevane skulle gå saman to og to og lage sitt drømme rom. Klassen består av 30 elevar, slik at det vart 15 grupper. Me har på forhand bestemt målestokk, og kva rom dei ulike gruppene skal innrede. Me skal ha to soverom , ei stove, eit kjøken og eit toalett, dette skal setjast saman til eit slags dokkehus, slik at dei kan plasserast i etasjar og vi kan sjå inn i dei, vi skal også ha eit hus a dei der vi kan sjå opp i. Vi byrja med å fortelje dei kort om vårt prosjekt, samt vise dei sweet home 3D, google sketchUp, og vår modell. Elevane skal byrje med å teikne ei skisse av rommet deira, dei må her rekne ut areal, og møblane i målestokk, dei må planlegge. Deretter skal dei byrje å setje saman romma.

Av heile dette prosjektet er eg mest fornøgd over undervisningsdelen. Elevane storkost seg, dei hadde rett å slett ikkje tid til å ta seg pause. Eg ser på dette som ei stor belønning av alt arbeidet gjennom prosjektet. Dei syns dataprogramma var spennande, og minna dei litt om spelet ”the sims”, som nokre av dei spelte på fritida. Dei vart kjempe motiverte og inspirerte til å setje i gang arbeidet. Sidan dette var deira drømme rom så kunne dei ha alt dei ville. Det vart basseng og boblebad i nesten kvart rom, digre fjernsyn, popcorrnmaskinar og alt ein kan tenkje seg.
Dei rekna ut areal både i cm og i målestokk, dette trengte dei hjelp til. Men eg syns at dei tok det raskt og omstilla tenkinga si. Eg demonstrerte meter ved å gå skritt som tilsvara ca ein meter, me viste også med metermål. Då klokka vart kvart over ett måtte me byrje å rydde, sjølv om alle ikkje vart ferdige. Når dette var gjort fekk dei gruppene som hadde rom i same hus, presentere si skisse og rom. Dei forklarte kva dei hadde teikna på skissa som dei ikkje hadde fått tid til å lage, eller pass til å ta med. Dei viste kva rommet skulle verte brukt til, og kva interiør dei hadde valt. Deretter fekk gruppene går rund i dei andre romma å sjå kvarandre sine rom. Før me gjekk heim hadde me ei oppsummering der dei fortalte kva dei hadde lært ut av denne dagen. hadde Dei fortalte at dei hadde lært om målestokk, om kor viktig det var å vera nøyaktig for å få eit bra resultat, dei fekk oppleve kor viktig planleggingsfasen var, og dei hadde lært å samarbeida då begge sine idear og meiningar skulle få komme fram, dei måtte lytte til kvarandre. Av dette utsagne fekk eg ei god kjensle inni meg om at elevane faktisk hadde lært mykje viktige eigenskapar denne dagen, i tillegg så hadde dei hatt det veldig kjekt, samt hadde me :-)

Å sjå slike elever som i den dagen, det er noko som verkeleg motiverar meg, og gjer at eg gledar meg til eg skal halde på med dette kvar dag.
Det at me fekk utføre dette prosjektet i praksis var det bese med heile prosjektet, så det var ei kjempe fin avslutning på arbeidsprosessen.

Blogg om blogging!

Nå er desember månaden kommen, og dette halve året har gått forbi i ein fei. Når eg nå skal vurderer kva eg tykkjar om blogginga, har eg ikkje noko vondt å seie. Det første eg tenkte var skrekk å gru, eg ville ikkje at andre skulle lese det eg hadde skreve. Då me byrja syntes eg eigentlig at det var heilt greitt. Det er kjekt å lese andre sine innlegg, lære og få inspirasjon. Eg tykkjar det er ein svært bra læremetode, då den får oss til å reflektere over det me har hatt som pensum for den veka. Me gjere stoffet til vårt eige, og det vert difor lettare å hugse meinar eg. Den er også ei fin måte å nytte på grunn av at det er noko me kan sjå attende på, eit slags samandrag. I tillegg er det ein fin måte for oss å øve oss på å kommentera kvarandre, og spørsmåla som vert stilt gir gode grunnar til refleksjon og ettertanke. Til tider har eg synest at blogginga har vore litt tidskrevjande, og at det vert litt overprioritert i forhold til andre fag. Likevel er eg svært fornøgd med den, for eg har forstått viktigheita over faget. Når eg tenkjer attende føler eg at eg har lært mykje av å nytte blogging, og er noko eg kan tenkje meg å ha vidare.


No tek eg snart ferie, og takkar for i år.
Eg ynskjer alle ei riktig god jul, og eit godt nytt år.
Så snakkast me igjen i 2009!