Sosialisering og utvikling

- Kva er sosialisering?
- Korleis påverkar dette skulen?

Ingen elevar er like, står det i Imsen ( elevens verden 2006: 51). Nokon elevar er store av vekst, medan andre er små for alderen. Nokon har lys hud, andre har mørkare. Jenter og gutar båe kler seg og oppføre seg forskjellig. Noko lærar raskt og er flinke på skulen, medan andre treng litt lengre tid til oppgåvene. Me finn store skilnader mellom individ til og med i same alder. Dette når det gjeld oppførsel, motivasjon, fysisk utragering og sosial tilpassing, med meir.
Grunnen til at ein finn slike store skilnader meinar eg er fordi alle kjem frå ulike familiar og miljø der ein har vorte oppdradd ulikt. I følgje Imsen (elevns verden 2006:52) er oppdraging eit omgrep ein nyttar om det arbeidet ein gjere når ein forme born til samfunnsmenneske. Oppdraginga er målretta, bevisst, og forming av åtferdsmønster og personlegdom. Oppdraginga heng sterkt knytte til arv og miljø.

Det skjer mykje eit menneskes liv. Ein utviklar seg frå å vera eit spedborn, til å verta ungdom, vaksen og gammal. Utviklinga skjer i samspel mellom eit nedarva ”program” som er nedlagt i oss alle, grad av omsorg og stimulering i miljøet og ikkje minst arvelige anlegg som er spesielle for det enkelte individ. I Imsen (elevens verden 2006) beskrives denne utviklinga i ein teori kalla utviklingspsykologi. Denne handlar nettopp om korleis born, unge og vaksne endrar seg sosialt, mentalt og åtferdsmessig gjennom livet.

Kva er så sosialisering?

Eg tolkar sosialisering som ei oppdraging. Borna formas på mange måtar, og frå mange kantar. ”Forminga” kan vera bevisst og ubevisst, positiv og negativ.
Eg vil seie at dei fyrste leveåra er det familien og nære vener som er med på å forme barnet. Dette på ein oppdragande, målretta og bevisst måte. Korleis barnet vert oppdratt er avhengig av haldingar og verdiar som ligg til grunne i familien. Etter kvart som barnet veks opp vert ein kjend med fleire miljø, ein får fleire miljø å forholda seg til, og det er mykje rundt ein som er med å påverke korleis ein vert som person. Dette då sosialisering har båe ei påverknads side og ei mottakar side.

Vanlege bevisste sosialiseringfaktorar kan vera skule og barnehage, medan reklame og propaganda er ein ubevisst faktor. Eg tykkjer her at ein kan trekkje ein samanheng til motivasjon, sjølvoppfatning og meistring, der me vart kjend med omgrepet signifikante andre. Signifikante andre er personar som er viktige for deg. Personar ein vil at skal vera stolt over deg, ein vil at skal like deg, osv, for eksempel foreldre, besteforeldre, sysken, gode venner, ein du likar. Desse signifikante andre meinar eg at vil spela ei stor rolle i sosialisering.
Det kan vera andre sosialiseringsfaktorar, som trusamfunn, media, idolar, militæret, mote, arbeidsliv, politikk, reklame og mykje anna. Slik eg ser det kan det vera mange ulike miljø innan eit større miljø/ ei bygd. Ein har til dømes eit miljø for dei som interesserer seg i fotball, i hest, i dans, i musikk, i datamaskin osv. Alle desse faktorane er med på å påverke og forme ein som person på ein slik måte at ein skal passe inn i samfunnet. Det finnes reglar for korleis ein skal oppføre seg, kva som er lov og kva som ikkje er akseptert.

Dessverre er det mange sosialiseringfaktorar som også har ei uheldig påverknadskraft. Eit viktig døme på det er media, og bruk av digitale verktøy. Media har ofte ein tendens til å gjera saker større enn dei er. Media kan vera med på å skremme barn. Tilgangen til å sjå krig, drap, og alt elenda i verda er veldig stor, ein får det gjennom media kvardag. For borna vert dette tilslutt normalt. Ein kan tenkje seg til at mange av grunnane til skuledrap kan komme av ein slik påverknadsfaktor? Ein anna viktig faktor er verkelegheits seriar. Ikkje alle born forstår at det som regel er manus bak ein slik serie, at det ikkje er vanleg å oppføre seg på ein slik måte ein gjer i desse seriane. Reklame eg også ei stor påverknadskraft for born, motepresser er nok kome grunna det. Internett sider og spel, ein møter menneske som har same interesse som dei, t.d dei som har ete forstyrring. At dei møter andre med same interesse, kan vera med på å forsterke situasjonen, då dei gir kvarandre tips til korleis ein kan gjere . Det er enormt mange dømer på dei uheldige påverknadskraftene media har på menneske.

Dette er heilt klart også er ei utfordring for skulen, då elevane tilbring mykje av tida si på skulen. Borna får ei feil framstilling av korleis verkelegheita er, og korleis ein skal oppføre seg. Det er heilt klart at born lett kan verta påverka av stygt språk gjennom fjernsynet, slikt språk er ikkje tolerert i skulen. Dei tek med eg haldningar som ikkje vert tolerert i skulen. Mykje av tida som lærar går til å ordne opp i konfliktar. For at skulen skal fungera som eit godt fellesskap kan ikkje dårlege haldningar verta tolererte.

Eg trur at det er viktig for skulen å fokusera på dette. Gi elevane ei meining om kva ein bør stole på og kva ein ikkje bør stole på. Ein bør forklare at det er ikkje alt som er i media som er truverdig, at ein må stilla seg kritisk. Samt meinar eg at eit godt utgangspunkt for å få det til å fungera er å ha god kontakt med heimane.

Mitt tidsubestemte blogginnlegg:-)

Tankar frå praksis.

Eg har i grunn tenkt lenge på kva eg hadde lyst å skrive om i dette blogginnlegget. No når eg er ferdig i praksis sitt eg igjen med mange erfaringar og refleksjonar, kring kriteria og det å vera i eit klasserom, kommunisera med elevane og undervisa. Difor har eg lyst å skrive litt om nettopp dette. I desse tre vekene har det vore lange og travle dagar, det har vore veldig kjekt, og eg føler i grunn at eg har nådd måla mine, og lært mykje. For desse tre vekene har merksemdskriteriet, kompetansekriteriet, og informasjonskriteriet stått i fokus. Først må eg seie at det var veldig greitt å ha slike kriterium i fokus. Dette gjorde at eg var meir bevisst på handlingane mine.

Det kriteriet som eg har hengt meg mest opp i, og som eg tykkjar er veldig viktig er merksemdkriteriet. merksemdkriteriet handlar i grunn og botn om det å sjå eleven. Dette kriteriet vert gjerne kalla eit ”baseline – kriterium”, som tyder at det er eit grunnleggjande viktig kriterium som ligg til grunne for alt anna me gjere innan formativ vurdering. Slik eg ser det så heng alt me gjere saman med at me ser elevane. For å gi elevane våre best mogleg læringsutbyte så me må sjå dei. Denne oppgåva er omfattande, men særs viktig. Med at ved å sjå elevane har me sjanse til å gi dei best mogleg læringsutbyte meinar eg at: etter betre me kjenner elevane, gjennom observering, kommunisering, korleis lærar dei? Jo betre kan me gi dei tilpassa opplæring. Me som lærarar har i oppgåve å vera med på å utvikle elevane. Me spelar ei stor rolle i livet deira, då me er til stede mykje av tida. Ved å sjå elevane gir me dei bekrefting. Det er noko me alle treng. Me treng bekrefting på at me blir sett, på at me har prestert bra, osv. I denne oppgåva har me som lærarar ei fantastisk moglegheit til å vera med å byggje opp elevanes sjølvoppfatning, samt gi dei ei kjensle av at dei kan meistre. Frå den veka der dette kriteriet stod i fokus fekk eg ein del opplevingar. Eg opplevde kor fort ein elev kan få merksemda di, og andre elevar vert gøymt, eg opplevde ein elev som plutseleg var forsvunne frå gym økta, og ein som sat aleine då gruppa frå prosjektet hans var sjuke. Slike opplevingar som det gav meg ei aha oppleving over kor ekstremt viktig det er. Samt har eg vorte veldig godt kjent med elevane, då eg har gått bevisst inn for å kommunisera og verta kjent med deira interesser. Dette kriteriet har eg eigentleg stilt for meg sjølve alle dei tre vekene. Eg har vore veldig opptatt av å snakke med alle, nytte namna deira, gi eit nikk, eit klapp på skuldra, og andre ting som gir dei ei bekrefting på at eg har sett dei. Nokre dagar nytta eg ein metode som eg er særs nøgd med. Når elevane skulle gå heim for dagen bad eg dei pakke sekken, og stille seg på plassane sine då dei var klare. Eg følgde nøye med då dei stilte seg opp. Eg gjekk rundt til dei som stod finast, og kom raskast til ro. Tok ein og ein elev i handa og sa takk for i dag. På denne måten såg eg alle elevane, samt lønna eg dei som var flinkast til å komme til ro.

Dei to andre vekene har handla om vurdering av kompetanse samt ”feedback” og ”feed forward”.

Kompetansekriteriet handlar om å vurdera elevanes kompetanse, slik at ein kan møte dei der dei er. Då kan ein gi best mogleg tilpassa opplæring. Kompetansekriteriet handlar om å stille dei gode spørsmåla. Spørsmål som fremmer læring. Om å kommunisera med elevane på ein slik måte som fremmer forståing og problemløysing. Me skal motivera dei og få dei til å ville meistre. Dei gode spørsmåla gir elevane ei moglegheit til å oppdage, og lære gjennom dette. ved å vurdera elevanes kompetanse, gir det oss ei moglegheit til ¨møte dei der dei er. Derfrå kan me tilpasse opplæringa etter deira behov.

informasjonskriteriet handlar om at me som lærarar skal gi tilbakemeldingar som gir hjelp og retning for fagleg framgang og gir informasjon om kva ei god presentasjon er. Me skilje mellom begrepa ”feed back” og ”feed forward”. Slik eg ser det er ”feed back” ei tilbakemelding på/vurdering av korleis ein har presentert noko, medan ”feed forward” er ei melding som skal hjelpa deg framover mot ei god presentasjon. Her må me vera konkrete. Utsegn som flott, godt jobba, bra osv er ikkje godt nok. Ein må ta tak i det som trengs å forbetrast, og hjelpe elevane med å forstå dette. Me må skriva/forklare det på ein slik måte at elevane forstår kva som må gjerast. Dersom ein for eksempel skriv: hugs punktum. Så kan det godt hende at eleven forstår at ein treng fleire punktum, men veit kanskje ikkje korleis ein set punktum. Det er her det er viktig for oss å vera veldig konkret på kva me meinar, og korleis dei kan forbetre seg. Ein kan ikkje berre skrive kva elevane ikkje kan. Dette er heilt klart noko som er svært viktig for å fremje læring. Samt er det like viktig å ta tak i det som er positivt. Eg likar å starte med det då eg gir ei tilbakemelding, slik at elevane skal få ei positiv instilling. Samt tykkjar eg at det er svært viktig at ein gir den ”negative” kritikken på ein positiv måte, døme: Eg ville gjerne høyrt at du snakkar litt høgare ved framsyninga, då du er veldig flink, og det er interessant det du seier. Eg trur at på denne måten unngår ein at elevane går i forsvar. Samt trur eg at å gi tilbakemeldingar på denne måten gir elevane ei større kjensle av å meistre, enn om dersom ein seier: snakk høgare. Desse vekene har me nytta vurderingsmetoden ”two stars and a wish”. Eg likar med denne metoden at eg får kome med eit ønske, som er med på å forbetre elevanes presentasjon. Sjølv kjente eg også at då det gjaldt ”two stars” så vart det mykje like kommentarar. Eg trur nok at dette med vurdering er noko eg vert betre til med erfaring.

Eg kan oppsummera med at eg har hatt det veldig kjekt i praksis. Eg har lært mykje. No tek eg påske ferie.

God påske :-)